Standardy ochrony małoletnich w Wojewódzkiej Stacji Pogotowia Ratunkowego w Bydgoszczy

I – Postanowienia ogólne

1. Niniejsze standardy powstały na podstawie ustawy z dnia 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym (Dz. U. 2016 poz. 862 z późn. zm.) znowelizowanej ustawą z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2023 poz. 1606), ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy domowej (Dz. U. 2005 Nr 180 poz. 1493 z późn. zm.), rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 6 września 2023 r. w sprawie procedury „Niebieskie Karty” oraz wzorów formularzy „Niebieska Karta” (Dz. U. 2023 poz. 1870) w związku z obowiązkiem wprowadzenia standardów ochrony małoletnich.
2. Ustawy oraz rozporządzenie, o których mowa w ust. 1 są nadrzędne względem stosowania niniejszych standardów.
3. Za utworzenie Standardów ochrony małoletnich w Wojewódzkiej Stacji Pogotowia Ratunkowego w Bydgoszczy odpowiedzialny jest kierownik Działu Organizacji i Zamówień Publicznych.
4. Wszelkie działania omawiane w niniejszych standardach mają na celu:
   1. zapobieżenie zagrożenia dla życia lub zdrowia osoby doznającej przemocy domowej,
   2. udzielenie osobie doznającej przemocy domowej pierwszej pomocy przedmedycznej lub zapewnienie pomocy medycznej,
   3. zaspokojenie podstawowych potrzeb, w tym udzielenie wsparcia i porady.
5. Standardy ochrony małoletnich w Wojewódzkiej Stacji Pogotowia Ratunkowego w Bydgoszczy zamieszcza się na stronach internetowych WSPR, na stronie Biuletynu Informacji Publicznej WSPR, w gablocie informacyjnej, w siedzibie WSPR w Bydgoszczy przy ul. Ks. R. Markwarta 7 w wersji skróconej oraz w sekretariacie WSPR w pełnej wersji.
6. Standardy ochrony małoletnich w Wojewódzkiej Stacji Pogotowia Ratunkowego w Bydgoszczy podlegają aktualizacji nie rzadziej niż raz na 2 lata.
7. Członek ZRM nie jest upoważniony do przekazywania do mediów informacji o małoletnim ani jego opiekunie.
8. WSPR nie udziela dostępu do sieci Internet osobom innym niż pracownicy i osoby współpracujące z WSPR na podstawie umów cywilnoprawnych.
9. Użyte terminy oznaczają:

członek ZRM – osoba świadcząca medyczne czynności ratunkowe na podstawie umowy o pracę, umowy cywilnoprawnej lub porozumienia w sprawie wolontariatu lub osoba odbywająca staż lub praktykę zawodową w WSPR;

DMS – Dział Organizacji Usług Medycznych i Szkoleń Wojewódzkiej Stacji Pogotowia Ratunkowego w Bydgoszczy;

małoletni – zgodnie z kodeksem cywilnym osoba od urodzenia do ukończenia 18 roku życia;

opiekun małoletniego – osoba uprawniona do reprezentacji i stanowieniu o małoletnim, w szczególności jego przedstawiciel ustawowy;

przedstawiciel ustawowy – rodzic bądź opiekun posiadający pełnię władzy rodzicielskiej lub opiekun prawny (osoba reprezentująca dziecko, ustanowiona przez sąd, w sytuacji, gdy rodzicom nie przysługuje władza rodzicielska lub gdy rodzice nie żyją);

Rejestr Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym:

Rejestr z dostępem ograniczonym – to baza danych, w której znajdują się informacje o sprawcach przestępstw na tle seksualnym. Podstawą umieszczania danych jest ustawa z dnia 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym (Dz. U. z 2023 r. poz. 1304); każdy ma prawo (art. 12) dowiedzieć się, czy jego dane znajdują się w Rejestrze. Sądy, prokuratury, policja i inne uprawnione służby oraz organy mają dostęp do informacji z Rejestru, gdy prowadzą postępowanie lub wymaga tego ich ustawowe zadanie. Pracodawcy i organizatorzy działalności związanej z wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem, leczeniem lub opieką nad dziećmi, mają obowiązek (art. 21) sprawdzić, czy dane zatrudnianej lub dopuszczanej do działalności osoby znajdują się w Rejestrze. Niedopełnienie tego obowiązku jest zagrożone karą aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny nie niższą niż 1000 zł (art. 23);

Rejestr publiczny – to ogólnodostępna baza danych, w której znajdują się informacje o najgroźniejszych sprawcach przestępstw na tle seksualnym. Są to przede wszystkim dane osób, które dopuściły się gwałtów na dzieciach i gwałtów popełnionych ze szczególnym okrucieństwem. O tym kto jest w Rejestrze decydują wyłącznie przepisy ustawy i sądy. Rejestr publiczny jest w całości jawny i dostępny w internecie dla każdego;

Rejestr Państwowej Komisji – znajdują się w nim informacje o osobach, w stosunku do których Państwowa Komisja wydała postanowienie o wpisie w rejestrze. Podstawą umieszczania danych jest ustawa z dnia 30 sierpnia 2019 r. o Państwowej Komisji do spraw przeciwdziałania wykorzystaniu seksualnemu małoletnich poniżej lat 15; Rejestr Państwowej Komisji jest w całości jawny i dostępny w internecie dla każdego. Pracodawcy i organizatorzy działalności związanej z wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem, leczeniem lub opieką nad dziećmi, mają obowiązek sprawdzić, czy dane zatrudnianej lub dopuszczanej do działalności osoby znajdują się w Rejestrze Państwowej Komisji. Niedopełnienie tego obowiązku jest zagrożone karą aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny nie niższą niż 1000 zł;

WSPR – Wojewódzka Stacja Pogotowia Ratunkowego w Bydgoszczy.

II – Zasady zapewniające bezpieczne relacje między małoletnim a członkami ZRM

1. Zasady bezpiecznych relacji członka ZRM z małoletnim:
   1. podstawową zasadą wszystkich czynności podejmowanych przez członka ZRM jest działanie dla dobra małoletniego i w jego interesie, niezależnie od płci małoletniego, orientacji seksualnej, wyznania, pochodzenia etnicznego, światopoglądu oraz stopnia niepełnosprawności,
   2. członek ZRM traktuje małoletniego z szacunkiem uwzględniając jego potrzeby i godność,
   3. członek ZRM zobowiązany jest zachować cierpliwość w kontakcie z małoletnim,
   4. członek ZRM zobowiązany jest do komunikowania się z małoletnim w zrozumiały i jasny sposób, stosownie do sytuacji małoletniego i jego wieku,
   5. członek ZRM słucha małoletniego i udziela odpowiedzi na jego pytania.
2. Zachowania i działania członków ZRM niedopuszczalne wobec małoletnich:
   1. stosowanie przemocy w jakiejkolwiek formie,
   2. zawstydzanie, upokarzanie, lekceważenie i obrażanie, żartowanie w niestosowny sposób,
   3. używanie wulgaryzmów, wykonywanie obraźliwych gestów, wypowiadanie treści o zabarwieniu seksualnym,
   4. wykorzystywanie przewagi fizycznej,
   5. stosowanie gróźb,
   6. dokuczanie, naśmiewanie się z niepełnosprawności,
   7. ujawnianie jakichkolwiek informacji o małoletnim i jego wizerunku osobom nieupoważnionym,
   8. utrwalanie oraz udostępnianie wizerunku małoletniego w celach prywatnych,
   9. nawiązywanie relacji seksualnych, składanie propozycji o charakterze seksualnym i pornograficznym, w tym również udostępnianie takich treści,
   10. proponowanie/udostępnianie alkoholu, wyrobów tytoniowych i innych używek (np. narkotyków, tzw. dopalaczy itp.).
3. Członek ZRM zobowiązany jest do zachowania uważności podczas wykonywania medycznych czynności ratunkowych. Świadczenie opieki zdrowotnej winno zawsze odbywać się w obecności rodzica, opiekuna prawnego, drugiego członka ZRM, a w przypadku braku powyższych możliwości, w obecności innego świadka zdarzenia.
4. Małoletni ma prawo do prywatności. Odstąpienie od tej zasady każdorazowo musi być uzasadnione (np. informacja o stanie zdrowia przekazana rodzicom lub opiekunom prawnym, informacja o domniemaniu stosowania przemocy przekazana policji). Małoletni o fakcie przekazania informacji o nim do osób trzecich powinien być wcześniej poinformowany.

III – Rozpoznanie i reagowanie

1. Formy przemocy:
   1. fizyczna: bicie, szarpanie, kopanie, duszenie, popychanie, obezwładnianie i inne,
   2. psychiczna: izolowanie, wyzywanie, ośmieszanie, grożenie, krytykowanie, poniżanie itp.,
   3. seksualna: zmuszanie do obcowania płciowego, innych czynności seksualnych, zmuszanie do oglądania pornografii itp.,
   4. ekonomiczna: nieutrzymywanie bądź zaniechanie utrzymywania osób, wobec których istnieje taki obowiązek, niezaspokajanie potrzeb materialnych, niszczenie rzeczy osobistych, demolowanie mieszkania, wynoszenie sprzętów domowych i ich sprzedawanie itp.,
   5. za pomocą środków komunikacji elektronicznej: wyzywanie, straszenie, poniżanie osoby w Internecie lub przy użyciu telefonu, robienie zdjęć lub rejestrowanie filmów bez zgody osoby, której ww. dotyczą, publikowanie w Internecie lub rozsyłanie telefonem zdjęć, filmów lub tekstów, które ją obrażają lub ośmieszają itp.,
   6. inny rodzaj zachowań niepożądanych: zaniedbanie, niezaspokojenie podstawowych potrzeb biologicznych, psychicznych i innych, pozostawianie bez opieki osoby, która z powodu choroby, niepełnosprawności lub wieku nie może samodzielnie zaspokoić swoich potrzeb, zmuszanie do picia alkoholu, zmuszanie do zażywania środków odurzających, substancji psychotropowych lub leków itp.
2. Członek ZRM wezwany do zdarzenia z udziałem małoletniego zwraca uwagę czy:
   1. małoletni jest brudny, nieprzyjemnie pachnie,
   2. małoletni ma widoczne obrażenia ciała (siniaki, rany, blizny itp.), w szczególności gdy obrażenia są liczne, w różnej fazie gojenia,
   3. małoletni boi się rodzica lub opiekuna,
   4. małoletni reaguje niepokojem, gdy zbliża się do niego osoba dorosła,
   5. małoletni jest pod wpływem alkoholu lub innych środków odurzających.

Powyższe odnosi się również do rodzeństwa małoletniego, wobec którego podjęto medyczne czynności ratunkowe.

1. Niepokojące zachowania rodziców lub opiekunów:
   1. mówi negatywnie o małoletnim, obmawia, obwinia, obraża itp.,
   2. wykazuje brak zainteresowania sytuacją małoletniego,
   3. jest apatyczny, pogrążony w depresji,
   4. zachowuje się agresywnie,
   5. wypowiada się niespójnie,
   6. znajduje się pod wpływem alkoholu lub innych środków odurzających.
2. W sytuacji, gdy członek ZRM nabierze podejrzeń co do stosowania przemocy wobec małoletniego zobowiązany jest:
   1. zapytać małoletniego o okoliczności powstałych obrażeń,
   2. zapytać rodziców bądź opiekunów małoletniego o okoliczności powstania obrażeń u małoletniego.
3. Rozmowę z osobą doznającą przemocy domowej przeprowadza się w warunkach gwarantujących swobodę wypowiedzi, poszanowanie godności oraz zapewniających bezpieczeństwo.
4. W sytuacji, gdy występują zachowania określone w ust. 2 lub 3 niniejszego rozdziału, a małoletni lub rodzic nie potrafią wskazać wiarygodnych informacji co do obrażeń u małoletniego, należy bezzwłocznie poinformować o tym fakcie dyspozytora medycznego oraz przewieźć małoletniego do szpitala, celem wykonania dodatkowych badań pod kątem stosowanej przemocy.
5. Jeżeli nie ma żadnych wątpliwości co do stosowanej przemocy wobec małoletniego, a rodzic lub opiekun sprzeciwia się przewiezieniu małoletniego do szpitala, członek ZRM zobowiązany jest bezwzględnie wezwać policję i pozostać z małoletnim do czasu przyjazdu służb. Zasada ta dotyczy również rodzeństwa małoletniego, do którego wezwano ZRM.
6. Członek ZRM w sytuacji, która będzie tego wymagać (małoletni nie doświadczył przemocy fizycznej lub seksualnej, jednak widać, ze ma problem z którym sobie nie radzi), powinien wskazać małoletniemu miejsca, w których może uzyskać pomoc, np. poradzić rozmowę z psychologiem szkolnym, podać nr telefonu zaufania dla osób małoletnich (tel.

IV – Zgłoszenia o stosowaniu przemocy oraz wszczynanie procedury „Niebieskiej Karty”

1. Każda sytuacja, w której członek ZRM nabierze uzasadnionych podejrzeń dotyczących stosowania przemocy wobec małoletniego powinna być zgłoszona do kierownika DMS. Kierownik ZRM przekazuje kierownikowi DMS dane osobowe małoletniego oraz rodzica lub opiekuna prawnego, nr KZW, datę wizyty, podjęte działania.
2. Zgodnie z § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 6 września 2023 r. w sprawie procedury „Niebieskie Karty” oraz wzorów formularzy „Niebieska Karta”, oraz art. 9a ust. 11-11d ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy domowej członek ZRM posiada uprawnienia do wszczęcia procedury „Niebieskie Karty”.
3. W przypadku przewiezienia małoletniego do szpitala należy każdorazowo uzgodnić z pracownikiem tego szpitala oraz z funkcjonariuszem policji podmiot wszczynający procedurę „Niebieskie Karty”.
4. Wzory formularzy:
   1. „Niebieska Karta – A” – stanowi załącznik nr 3 do niniejszej procedury,
   2. „Niebieska Karta – B” – stanowi załącznik nr 4 do niniejszej procedury.
5. W formularzu „Niebieska Karta – A” wskazuje się wszystkie osoby doznające przemocy domowej i wszystkie osoby stosujące przemoc domową.
6. Wypełnienie formularza „Niebieska Karta – A” następuje w obecności pełnoletniej osoby doznającej przemocy domowej.
7. Jeżeli istnieje podejrzenie stosowania przemocy domowej wobec małoletniego, działania w ramach procedury przeprowadza się w obecności rodzica, opiekuna prawnego lub faktycznego.
8. Jeżeli istnieje podejrzenie stosowania przemocy domowej wobec pełnoletniej osoby nieporadnej ze względu na wiek, stan psychiczny lub fizyczny, działania w ramach procedury przeprowadza się w obecności opiekuna prawnego lub faktycznego lub pełnoletniej osoby przez nią wskazanej.
9. Jeżeli istnieje podejrzenie, że osobami stosującymi przemoc domową wobec małoletniego są rodzice, opiekunowie prawni lub faktyczni, działania w ramach procedury przeprowadza się w obecności pełnoletniej osoby najbliższej w rozumieniu art. 115 § 11 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. z 2022 r. poz. 1138, z późn. zm.²⁾), zwanej dalej „osobą najbliższą”, lub pełnoletniej osoby wskazanej przez małoletniego.
10. Jeżeli istnieje podejrzenie, że osobą stosującą przemoc domową wobec pełnoletniej osoby nieporadnej, o której mowa w ust. 8, jest opiekun prawny lub faktyczny, działania w ramach procedury przeprowadza się w obecności osoby najbliższej, a w razie jej braku – w obecności innej osoby pełnoletniej przez nią wskazanej.
11. Po wypełnieniu formularza „Niebieska Karta – A” osobie doznającej przemocy domowej przekazuje się formularz „Niebieska Karta – B”.
12. Jeżeli osobą doznającą przemocy domowej jest małoletni, formularz „Niebieska Karta – B” przekazuje się rodzicowi, opiekunowi prawnemu lub faktycznemu, a w przypadkach, o których mowa w ust. 9 – osobie najbliższej lub pełnoletniej osobie wskazanej przez małoletniego.
13. Jeżeli osobą doznającą przemocy domowej jest osoba, o której mowa w ust. 8, formularz „Niebieska Karta – B” przekazuje się opiekunowi prawnemu lub faktycznemu lub pełnoletniej osobie wskazanej przez osobę doznającą przemocy domowej, o której mowa w ust. 8, a w przypadkach, o których mowa w ust. 10 – osobie najbliższej lub pełnoletniej osobie wskazanej przez osobę doznającą przemocy domowej.
14. Formularza „Niebieska Karta – B” nie przekazuje się osobie stosującej przemoc domową.
15. Wypełniony formularz „Niebieska Karta – A” niezwłocznie, nie później niż w terminie 5 dni roboczych od dnia wszczęcia procedury, przekazuje się do zespołu interdyscyplinarnego. Zespół interdyscyplinarny powołuje wójt, burmistrz albo prezydent miasta. Kopię wypełnionego formularza „Niebieska Karta – A” pozostawia się u wszczynającego procedurę.
16. Członek ZRM, który wszczął procedurę zobowiązany jest złożyć kopię „Niebieskiej Karty – A” do kierownika DMS.

IV – Pomoc

Osoby doznające przemocy, mogą skorzystać z oferty pomocy następujących instytucji:

112 numer alarmowy

Zadzwoń pod ten numer, jeśli zagrożone jest życie lub zdrowie dziecka i niezbędna jest interwencja policji, straży pożarnej lub pogotowia:

997 Policja
998 Straż Pożarna
999 Pogotowie Ratunkowe

800 12 12 12 Dziecięcy telefon zaufania Rzecznika Praw Dziecka

To telefon skierowany do wszystkich dzieci, które potrzebują pomocy. Jeśli zadzwonisz pod ten numer, będziesz mógł/mogła porozmawiać ze specjalistą, który postara Ci się pomóc. Numer działa przez całą dobę, siedem dni w tygodniu. Pod numer interwencyjny mogą też dzwonić osoby dorosłe, aby zgłosić problemy dzieci lub rażące zaniedbania względem nich. W celu otrzymania wsparcia. możesz skontaktować się także za pośrednictwem czatu na stronie internetowej Rzecznika Praw Dziecka www.brpd.gov.pl. Od kwietnia 2020 roku rozszerzono działalność telefonicznej linii interwencyjnej. Wszystkie osoby – uczniowie, rodzice, nauczyciele czy władze lokalne – uzyskają pomoc prawną i wyjaśnienia dotyczące treści, które mogą być nauczane w polskich szkołach.

116 111 Telefon zaufania dla dzieci i młodzieży

Jeżeli czujesz się krzywdzony i potrzebujesz pomocy – możesz zadzwonić pod numer 116 111. Specjaliści porozmawiają z Tobą o każdym trudnym problemie i udzielą Ci pomocy. Telefon działa 7 dni w tygodniu całodobowo. Możesz także zarejestrować się na stronie www.116111.pl i napisać wiadomość.

116 123 Ogólnopolski telefon dla ofiar przemocy w rodzinie „Niebieska Linia” 

To numer, pod który mogą dzwonić ofiary przemocy w rodzinie, a także osoby, które usłyszały o takiej przemocy lub są jej świadkami. Konsultacje prowadzone są telefonicznie lub mailowo: Kontaktując się z „Niebieską Linią” uzyskasz wsparcie, pomoc psychologiczną, informacje o możliwościach uzyskania pomocy najbliżej Twojego miejsca zamieszkania.

_{red. Anna Tomas}